نویسندگان
1 دانشجوی دوره دکتری تخصصی گروه پژوهش هنر دانشگاه هنر اصفهان
2 استادیار گروه پژوهش هنر دانشگاه هنر اصفهان
3 استادیارگروه سینما پردیس هنرهای زیبای دانشگاه تهران
چکیده
یکی از مطرحترین نظریههای سینمایی درباره عناصرسینما و زیباشناسی خاص سینما که با ارائه مفاهیمی چون گرامرو نحوسینمایی بسیار ستایش شده است, نظریه زیبا شناسی سینمایی استفان شارف است. مساله ای که مقاله حول آن شکل گرفته این است که روش شناسی شارف از فراگیری و جامعیت برای تحلیل تمامی گونه های سینمایی برخوردار نیست ؛ ازجمله اینکه در روششناسی شارف ,که بسیار بر تجزیه و تحلیل سکانس ها و صحنه ها و نماها با دقتی مضاعف و علمی استوار است ,گاهی آن مازاد موجود در یک فیلم به مثابه یک گشتالت یا هیات و کلیت؛ یعنی آنچه کلیت ارگانیک فیلم افزون بر مجموع ریاضی گون آن به دست میدهد, از دست میرود. پرسش اصلی این است که چرا گروهی از فیلمها حتی نزد مخاطبین خاص محبوب میشوند که تحلیلهای مبتنی بر روش شناسی شارف آنها را از شمول فیلمهای واجد زیباشناسی سینمایی خارج دانسته و حتی بیارزش محسوب میکند؟ وجه نادیده انگاشته شده فیلمهای کالت توسط شارف کدام است؟ پدیدار شناسی سینمایی چه راه حلی برای این کاستی ارائه می دهد؟ مقاله تلاش میکند با استفاده ازروش تحلیلی-توصیفی با رویکرد پدیدارشناسانه نشان دهد که هرچند در زمینه تاثیرگذاری وثمر بخش بودن آموزههای شارف برنخبگان سینمایی بامدافعان این روش شناسی همنظر است ؛ امّا نمیتوان برنابسندگی این روش شناسی تحلیل وتجزیه شکل گرایانه/ ساختگرایانه متون سینمایی وتعریفش از زیباشناسی سینمایی درمواجهه با بخش بزرگی ازآثار و محصولات سینمائی چشم پوشید. هدف مقاله نشان دادن اهمیت ادراک حسی وتجربه ی زیسته به مثابه بنیاد زیباشناسی درارزشداوریِ فیلمهای کالت است , براین اساس مقاله نظریات رئالیستیِ تماشاگر –محور ِپدیدارشناسان سینمایی چون آلن کازبیه و ویویان سابچک رابه عنوان بدیلی برای روش شناسی شارف یا هرنوع نگاه ساخت گرایانه ناب درتحلیل فیلمهای دارای طرفداران کالت ،که بیشترحول تجارب فردی یا ایدئولوژیهای خرده فرهنگی فرقه هاوگروههای کیش پرست، ونه هماهنگی وزیبائی کلاسیک و شکل و ساختار شکل میگیرند، معرفی میکند.
کلیدواژهها
- پیراوی ونک، مرضیه(1389). پدیدار شناسی نزد مرلوپونتی. چاپ اول ، آبادان: نشر پرسش.
- جُمادی،سیاوش(1385)،«زمینه و زمانه پدیدار شناسی،جستاری در زندگی و اندیشه های هوسرل و هایدگر»،چاپ اول، تهران،انتشارات ققنوس.
- حاجی حسینی، حمیدرضا(1396).«فیلم کالت ایرانی:بررسی تطبیقی تعاریف فیلم کالت بافیلم های سینمای ایران».ماهنامه دنیای تصویر. شماره 276.مرداد ماه.صص 93-89 .
- حاجی حسینی،حمیدرضا(1396).«فرقه ی فیلم بازها:گفتگو با فرزاد موتمن درباره فیلم کالت و فرهنگ فیلمبینی».ماهنامه دنیای تصویر.شماره 276.مرداد ماه.صص 29-27.
- خوش بخت،احسان(1392).« علیه ملال: یک بار برای همیشه،فیلم کالت چیست؟». ماهنامه فیلم. شمارهی ویژه بهار(458).صص99-97.
- دارتیک، آندره(1375). پدیدار شناسی چیست؟. ترجمه محمود نوالی، چاپ اول ، تهران: انتشارات سمت.
- رحمتی، شهزاد(1392).«در مرز مبهم عشق و نفرت: همه چیزدرباره فیلم «کالت»، توضیح ها و ابهام ها. ماهنامه فیلم. شمارهی ویژه بهار(458).ص88.
- رحمتی، شهزاد(1392).«زیبایی در نگاه بیننده است: فیلم کالت؛تعریفها و مصداقها».ماهنامه فیلم.شمارهی ویژه بهار(458).صص91-89.
- سوانه، پی یر(1391). مبانی زیبا شناسی. ترجمه محمد رضا ابوالقاسمی، چاپ دوم، تهران: نشر ماهی.
- سوئینی،کوین و.(1388). تداوم دید: ظهور دوباره نظریههای پدیدارشناختی فیلم. ترجمه مراد فرهادپور، فصلنامه ارغنون ویژه نظریه فیلم، شماره 23(بهار)، 128-113.
- شارف ، استفان (1382). عناصر سینما:درباره نظریه تاثیر زیباییشناسی سینمایی. ترجمه محمد شهبا و فریدون خامنه پور، چاپ دوم ، تهران: انتشارات هرمس.
- ضابط جهرمی، احمد(1389). زیبایی شناسی، تاریخ و نظریه های تدوین فیلم(1930-1895).چاپ دوم، تهران: انتشارات دانشکده صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران.
- کارمَن، تیلور(1390). مرلوپونتی. ترجمه مسعود عُلیا، چاپ اول، تهران: نشر ققنوس.
- کازِبیه،آلن(1388).پدیدارشناسی و سینما.ترجمه علاء الدین طباطبائی، چاپ اول ،تهران: نشر هرمس.
- گیلمور و دیگران(1391). مرلوپونتی ستایشگر فلسفه. ویراسته تیلور کارمن و مارک بی.ان.هنسن، ترجمه هانیه یاسری، چاپ اول، تهران: نشر ققنوس.
- میراحسان،میراحمد(1383).پدیدار و معنا در سینمای ایران.تهران:بنیاد سینمایی فارابی.
- Aftab, Kaleem (2010). Scholar Devises Equation for Determining a Cult Film. The Independent. http://www.independent.co.uk/arts- entertainment / films /features/scholar -devises-equation-for-determining-a-cult-film-2155417.html. Retrieved 28 May 2017.
Briggs, Joe Bob (2008). Cult Cinema: A Critical Symposium. Cineaste ,34 (1): 43–44.-
http://www.jstor.org/stable/41690732?seq=1#page_scan_tab_contents. Retrieved 28 May 2017.
- Chopra‑Gant, Mike (2010). Dirty Movies, or: Why Film Scholars Should Stop Worrying About Citizen Kane and Learn to Love Bad Films (PDF). Participations(Journal of Audience and Reception Studies) 7(2), 292-315. http://www.participations.org/Volume%207/Issue%202/chopra.htm. . Retrieved 10 Apr. 2017.
- Chriss, James J.(1993). Durkheim's Cult of the Individual as Civil Religion(PDF). Sociological Spectrum,13(2), 1-26. https://engagedscholarship.csuohio.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1098. Retrieved 10 Apr. 2017.
- Dowling, Stephen (2003). When a Cult Film's Not a Cult Film. BBC News. http://news.bbc.co.uk/2/hi/entertainment/3152596.stm. Retrieved 19 Aug. 2016.
-Haigh, Ian (2010). What Makes a Cult Film?. BBC News Magazine.
. Retrieved 19 Aug. 2015. http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/magazine/8640334.stm
- Hollows, Joanna (2003). The Masculinity of Cult. In Jancovich, Mark; Reboll, Antionio Lázaro; Stringer, Julian; Willis, Andy. Defining Cult Movies: the Cultural Politics of Oppositional Taste. Manchester: Manchester University Press..
- Jancovich, M. (2002), Cult Fictions: Cult Movies, Subcultural Capitals and The Production of Cultural Distinctions, Cultural Studies, 16(2), 306-322. https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/09502380110107607. Retrieved 19 Aug. 2015.
- Martin, Adrian (2008). What's Cult Got to Do with It? In Defense of Cinephile Elitism. Cineaste, Winter 2008, 34 (1), cited by Dan Bentley-Baker. What Is Cult Cinema?. Bright Lights Film Journal .http://brightlightsfilm.com/what-is-cult-cinema-a-checklist/#.VhjCVW7psxJ. Retrieved 18 Sep. 2015.
- Mathijs,Ernest &Mendik,Xavier(2008).The Cult Film Reader. England:Open University Press.
Palopoli, Steve (2002). The Last Cult Picture Show. Metro Silicon Valley. -
http://www.metroactive.com/papers/metro/07.25.02/lebowski1-0230.html. . Retrieved 13 Jun. 2015.
- Pearson, Roberta E. (2003). Kings of Infinite Space: Cult Television Characters and Narrative Possibilities. Scope (Nov), https://www.nottingham.ac.uk/scope/documents/2003/november-2003/pearson.pdf.Retrieved 20 Dec. 2015.
- Reed, Jim (2014). Film Scene: Lucas offers an odd one-two film punch. Savannah Morning News. http://savannahnow.com/do/2014-04-10/film-scene-lucas-offers-odd-one-two-film-punch. Retrieved 5 Nov. 2015.
- Schneider,Steven J. (2010).101 Cult Movies You Must Seen Before You Die.London(UK):Quintessence
- Shiel, Mark (2003). Why Call them "Cult Movies? American Independent Filmmaking and the Counterculture in the 1960s". Scope (University of Nottingham), May.
https://web.archive.org/web/20130623142737/http://www.scope.nottingham.ac.uk/article.php?issue=may2003&id=260§ion=article. Retrieved 5 Nov. 2015.
- Sobchack, Vivian (2009), Phenomenology , TheRoutledge Companion to Philosophy and Film, Livingstone, P & C. Plantinga (Eds.), Routledge, UK and USA,:435-445.