نویسندگان
1 عضو هیات علمی دانشکده ارتباطات و رسانه دانشگاه صداوسیما
2 استادیار دانشگاه صداو سیما
3 دانش اموخته ی صدا وسیما
چکیده
هدف این مقاله پاسخ به این سؤال است که از نظر خبرگان و صاحب‌نظران، صداوسیما در برخورد با جریان خبری دو رویداد «اسیدپاشی‌های اصفهان» و «فوت مرتضی پاشایی» چگونه عمل کرده است؟ و با چه کیفیتی به این خبرها پرداخته و چه میزان موفق بوده است؟ بر این اساس، با رصد جریان خبری شکل‌گرفته در هر دو رویداد، به سراغ کارشناسان رفتیم. با روش نمونه‌گیری هدفمند، درمجموع با 16 نفر از کارشناسان و اساتید حوزه رسانه، مدیران ارشد خبر صداوسیما و درنهایت سردبیران و دبیران خبر صداوسیما گفت‌وگو کردیم. با روش مصاحبه عمیق نظر آن‌ها را دراین‌باره جویا شدیم. نتایج حاصل از تحلیل محتوای کیفی داده‌ها در دو مرحله کدگذاری باز و محوری نشان داد که خبر صداوسیما در سایه پنج محدودیت بیرون سازمانی و سه محدودیت درون‌سازمانی، با تأخیر به جریان خبری اسیدپاشی‌های اصفهان واردشده است. همچنین در نحوه پرداخت این موضوع در خبرهای رسانه ملی شش ضعف «از دست دادن زمان طلایی»، «پایین بودن سرعت رسانه ملی در مقابله با بی‌اخلاقی رسانه‌ها»، «نداشتن سناریو برای مدیریت خبر»، «انفعال خبرنگاران و سردبیران خبر»، «ارتکاب خطای کمیتی» و «غفلت از شبکه‌های اجتماعی» شناسایی شد.
همچنین این تحقیق نشان می‌دهد که در موضوع فوت مرتضی پاشایی، صداوسیما به‌موقع به جریان خبری وارد شد؛ اما در نحوه پرداخت به این خبر کارشناسان و خبرگانِ خبر دو نظر متفاوت داشتند. عدهای گفتند «پرداخت مناسب» بوده است و عده دیگر گفتند «پرداخت بیش‌ازحد» بوده است. در پایان نیز راهکارهای پیشنهادی برای بهبود عملکرد خبر صداوسیما در جریان‌سازی خبری در سه دسته پیشنهادهای مرتبط با «ورود به‌موقع»، «جبران جاماندگی از خبر» و «جهت‌دهی به خبر» ارائه شد.
کلیدواژه‌ها
آذربخش، سیدعلی‌محمد (1392). درآمدی بر نقش رسانه‌ها در جریان‌سازی. قم: مرکز پژوهش‌های اسلامی صداوسیما.
افقهی، اسماعیل (1394). جریان‌سازی رسانه‌ای از نظر تا عمل. فصلنامه نقد کتاب اطلاع‌رسانی و ارتباطات.
بشیر، حسن (1392). رسانه‌های بیگانه: قرائتی با تحلیل گفتمان. تهران: سیمای شرق.
بی‌بی‌سی فارسی (2014, نوامبر 18). توهم سود بردن از واکنش غیرمنتظره ایرانیان. بازیابی از سایت شبکه بی‌بی‌سی فارسی: http://bbc.com/persian
دهخدا، علی اکبر (1377). لغت نامه دهخدا. تهران: انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
عبدللهی، رضا، محسن شورگشتی و بابک اخوت‌پور (1391). نقش رسانه‌های نوین در جنبش‌ها اجتماعی. مطالعات فرهنگ ارتباطات.
علی اکبرزاده آرانی، مصیب (1394). مطالعه تطبیقی عملکرد دو طیف رسانه‌ای جریان‌ساز و رقیب در مدیریت جریان خبری اسیدپاشی‌های اصفهان. پایان نامه کارشناسی ارشد ژورنالیسم رادیو و تلویزیونی. تهران: دانشگاه صداوسیما.
عمید، حسن (1389). فرهنگ فارسی عمید. تهران: امیرکبیر.
فاتح، ابوالفضل و مهدی ادیبان (1389). عوامل مؤثر بر جریان و مدیریت خبر در ایران. فصلنامه مطالعات فرهنگی و ارتباطات.
قربانی، حسن (1390). شگردهای خبر نویسی. تهران: سروش.
موحد، نعیمه (1393, مهر 30). چرا اسیدپاشی در اصفهان گرفتار شایعه شد؟. بازیابی از سایت الف: http://alef.ir
میرزایی اهرنجانی، حسن، آرین قلی‌پور، محمدقلی میناوند و حسین منصوریان (1391). طراحی مدل سنجش اعتبار رسانه‌ای، مطالعه موردی: برنامه‌های خبری سیمای جمهوری اسلامی ایران. مدیریت دولتی.
ناصری طاهری، عباس، مصیب علی اکبرزاده آرانی و سیاوش صلواتیان (1394). مطالعه تطبیقی عملکرد دو طیف رسانه‌ای جریان‌ساز و رقیب در مدیریت جریان خبری اسیدپاشی‌های اصفهان. مطالعات فرهنگ-ارتباطات، 69-92.
نصراللهی، اکبر (1391, آبان 10). رسانه بدون پشتوانه‌ی اعتماد مخاطب از اثرگذاری محروم است. بازیابی از خبرگزاری ایسنا: http://isna.ir
نصراللهی، اکبر (1393). راهنمای پوشش خبری در رسانه‌ها. تهران: انتشارات خبرگزاری فارس.
نعمتی انارکی، داود (1390). ارائه الگوی مناسب مدیریت خبر تلویزیون از دیدگاه کارشناسان (مطالعه موردی سیمای جمهوری اسلامی ایران ). مدیریت دولتی.
نعمت‌نیا، جاسم (1393). معیارهای مطلوب دروازه‌بانی خبر در رسانه ملی. پایان نامه کارشناسی ارشد ژورنالیسم رادیو و تلویزیونی. تهران: دانشگاه صداوسیما.
نقیب‌السادات، سیدرضا (1390). رسانه‌های فراگیر خبر و ایجاد جریان بیداری اسلامی. مشرق موعود.
وردی‌نژاد، فریدون (1394). جریان اطلاعات و چالش های کشورهای کمتر توسعه یافته. بازیابی از سایت دکتر فریدون وردی‌نژاد: http://www.verdinejad.com
وردی‌نژاد، فریدون و شهلا بهرامی رشتیانی (1388). جامعه‌شناسی خبر. تهران: انتشارات ثانیه.
Cho, Y. J., & Lee, E.-H. (2014). Reducing Confusion about Grounded Theory and Qualitative Content Analysis: Similarities and Differences. The Qualitative Report, 1-20.
Luo, Y. (2014). The Internet and Agenda Setting in China: The Influence of Online Public Opinion on Media Coverage and Government Policy. International Journal Of Communication.
Mayring, P. (2000). Qualitative Content Analysis. Qualitative Social Research.
Watson, B. (2014). A Test of Web Searches as a Measure of Issue Salience. Journalism & Mass Communication. Minneapolis. Retrieved from http://brendanwatson.net
