نویسنده
دانشگاه هنر اصفهان
چکیده
مطالعات جامعه‌شناسی سیاسی نشان از آن دارد که افراد نسبت به گذشته در برابر ساختارهای اقتدارگرا که با توسل به زور(قدرت سخت) از آن‌ها انجام کاری را بخواهند، منعطف نیستند و فرمان‌های این ساختارها را محترم نمی‌شمارند. در چنین شرایطی می‌توان گفت لایه‌های بالادست یک ساختار به‌جای توسل به رویه اقتدارگرایانه، با سیاست‌های نرم‌‌افزاری خود (قدرت نرم) می‌کوشند اذهان و قلوب لایه‌های پایین‌دست جامعه را به دست آورند و به این طریق، تحقق سیاست‌های خود را تضمین کنند.
تجربیات ناشی از حوادث یازده سپتامبر2001 و ناکارآمدی «قدرت سخت» و به دنبال آن ناکارآمدی «قدرت نرم» برای حل مشکلات و رسیدن به اهداف، ضرورت تلفیق زیرکانه این دو قدرت را عیان ساخت. بدین‌سان، نظریه‌ای جدید به نام «قدرت هوشمند» مطرح شد که طی آن، قدرت نظامی به‌مثابه یک پیش‌نیاز قطعی- نه اساس آن- جهت اثرگذاری، زیر سؤال رفت.
از سوی دیگر، در اثر انقلاب اطلاعات فضای عصر حاضر تغییر کرده و سلسله مراتب‌های سازمانی قدیم جای خود را به شبکه‌های سیال داده است. انقلاب اطلاعات در دوران مدرنیته، ساختارهای سیاست و سازمانی را تغییر داده و چینش سلسله مراتب همانند گذشته از بالا به پایین نیست، بلکه پیروان یک ایده سیاسی، آنگاه که مطالبات خویش را در حال تحقق مشاهده کنند، خود را شریک در این راه می‌دانند. دینامیزم افکار عمومی و شکل‌دهی بدان و مشروعیت سازی یک هدف با استراتژی مشخص، دغدغه و کارکرد اصلی قدرت هوشمند است، که با توجه به تأثیر شگفت فضای رسانه، می‌تواند از این طریق اِعمال گردد.
این نوشتار با بهره‌گیری از روش توصیفی-تحلیلی و بررسی تاریخچه فعالیت گروه «داعش» در صحنه سیاسی خاورمیانه و نیز تحلیل محتوای رسانه‌های این گروه، بر آن است تا فرضیه توانمندی آنان در استفاده مؤثر از فضای رسانه‌ای جهت اِبراز قدرت هوشمند خود با هدف موجه جلوه دادن اقدامات خشونت‌بار و همراه ساختن افکار عمومی دنیای عرب را مورد آزمون و واکاوی قرار دهد.
کلیدواژه‌ها
أبوهنیة، حسن و محمد أبو رمان(2015) تنظیم الدولة الاسلامیة الازمة السنیة والصراع علی الجهادیة العالمیة. عمان، مؤسسة فریدرش إیبرت
بکر، علی(2014)المواجهه الصعبه:تداعیات الصراع بین الداعش و التیارات الجهادیه فی سوریا. قاهره:المرکز الاقلیمی للدر اسات الاستراتیجیه
بیشترین حامیان توییتری داعش در کدام کشورها هستند؟
9/9/95http://alwaght.com/fa/News/76448
پورطهماسبی، سیاوش؛ تاجور، آذر(1388)رسالت رسانه‌ها در برقراری امنیت ملی. مجله حصون. ش19 . بهار-
تامپسون،جان. ب(1380) رسانه‌ها و مدرنیته. ترجمه مسعود اوحدی. تهران:سروش
خوارزمی،شهیندخت (1374) ایران و انقلاب ارتباطات. فصلنامه رسانه. سال ششم ش 4 زمستان
دادگران، سید محمد(1384) مبانی ارتباط‌جمعی. تهران: نشر مروارید و فیروزه. چاپ هشتم
دارنلی، جیمز(1384) جهان شبکه‌ای: درآمدی بر نظریه و عمل در باب جامعه اطلاعاتی. ترجمه نسرین امین دهقانی و دیگران، تهران: چاپار
داعش چگونه حکومت‌داری می‌کند؟ 14/5/93 http://www.shia-news.com/fa/news/76371
داعش و رسانه‌های اجتماعی:چالش‌ها و مناسبات قدرت15/5/94
http://alwaght.com/fa/News/15199
شبکه‌های اجتماعی،زمین‌بازی داعش4/6/93http://www.mashreghnews.ir/news/33905 1
عابدی، حسن. (۱۳/۱۲/۱۳۹۴). مهندسی هوشمند رسانه‌ای داعش. مرکز بین‌المللی مطالعات صلح http://peace-ipsc.org/fa
عجم،محمد(1385)نگاهی به تشکیلات مخوف القاعده. روزنامه همشهری. اردیبهشت
عشوری مقدم،محمدرضا. نگاهی کوتاه به جریان رسانه‌ای داعش.10/12/93
http://www.farsnews.com/printable.php?nn=13931209000939
قزوینی حائری، یاسر. (۹/۱/۱۳۹۵) . رعب در قاف. خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران(ایرنا)، http://www.irna.ir
قزوینی حائری، یاسر. (1390)سونامی در جهان عرب. تهران:امیرکبیر
گزارش گروه سوفان 9/4/93 کد خبر32433tajik.irib.ir/persian
ماه پیشانیان، مهسا. (1394) شبکه‌های اجتماعی و آسیب‌های سیاسی و روانی. فصلنامه ره آورد نور. شماره 35
سعید ملکی، سعید و داوود حاتمی(تابستان92) جنگ نرم و راهکارهای مقابله با آن با الهام از دیدگاه مقام معظم رهبری. وبگاه پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. قابل بازیابی در آدرس اینترنتی زیر:
http://www.ensani.ir/storage/Files/20140118140845-9430-79.pdf
ناجی،ابوبکر(2014)اداره التوحش اخطر مرحله ستمر بها الامه. مرکز الدراسات البحوث الاسلامیه
نساج،حمید؛ مینا نظری؛مهدیه پور رنجبر(1394)شناسایی و تأمین منابع مالی داعش. فصلنامه حبل المتین. ش11 تابستان
نای، جوزف. (1392) آینده قدرت. ترجمه احمد عزیزی. تهران: نشر نی
ورنر، سورین (1381(نظریه‌های ارتباطات. ترجمه علیرضا دهقان. تهران: دانشگاه تهران
- Nye, Joseph S. (2004). Soft Power: The Means to Success in World Politics. New York : Public Affairs,
-Seib,Philip & Dana M.Janbek(2011)Global Terrorism & New Media The Post Al-Qaeda Generation.London & New York:Routledge
- Stern Jessica & J.M. Berger. (2015) .ISIS: The state of Terror.London : Harper Collins
