نوع مقاله: علمی ترویجی
نویسندگان
1 دانشگاه امام صادق
2 کارشناس ارشد دانشگاه تهران
چکیده
پرسش اصلی پژوهش حاضر این است که فیلم آرگو با استفاده از چه نشانه‌هایی به بازنمایی تازه‌ای از واقعه گروگان‌گیری در سفارت ایالات‌متحده آمریکا در تهران می‌پردازد و چگونه این ماجرا و ایران پس از انقلاب بازنمایی می‌شود. برای بررسی این امر از نظریه بازنمایی و برداشتی تلفیقی از رویکرد نشانه‌شناختی بارت و فیسک به عنوان روش مطالعه بهره بردهایم. همچنین سعی شده است با تحلیل نشانه‌شناسیِ جزءبه‌جزءِ صحنه‌های مهم فیلم و طراحی جدول برای دسته‌بندی بعضی داده‌ها، به تحلیلی منسجم در مورد چگونگی بازنمایی آرگو از ایران و مردم ایران در مقطع پس از انقلاب دست یابیم. یافته‌های اصلیِ حاصل از تحلیل دلالت‌های اولیه و ثانویه فیلم آرگو نشان می‌دهد این فیلم کاملاً در راستای نشان دادن ایرانی دلهره‌آور، ترسناک، از هم گسیخته و پر آشوب حرکت می‌کند. آرگو از مردم ایران دو نوع بازنمایی ارائه می‌دهد. اول؛ قشر مخالف انقلاب که به واسطه وقوع آن، به دنبال خروج - و به تعبیری فرار- از وضعیت آشفته ایران هستند. دوم؛ قشر عامی مسلمان و موافق انقلاب که افرادی عصبی و خشونت‌طلب هستند. این گروه با انقلاب همراهی می‌کنند و نسبت به خارجی‌ها دیدی کلیشه‌ای و همراه با نفرت دارند. همچنین دو نوع بازنمایی از مسئولان حاکم در دوره پساانقلاب وجود دارد؛ اول مسئولان نظامی- امنیتی (اعضای کمیته و سپاه) که ایجادکننده فضای رعب و وحشت هستند، حساس و مخالفِ حضور خارجی‌ها در ایراناند و دوم مسئولان دولتی که بی‌اختیار و بدون عمل تنها ناظر اتفاقات و رویدادهای انقلاب هستند و ساده‌اندیشانه عمل می‌کنند. این در حالی است که طرف مقابل؛ یعنی جامعه جهانی و به خصوص آمریکا، منسجم، مهربان و مسئولیت‌پذیر تصویر شده است و آراسته به فضایل اخلاقی به مراتب بالاتری است.
کلیدواژه‌ها
اباذری، یوسف (1380) «رولان بارت و اسطوره و مطالعات فرهنگی»، فصلنامه ارغنون، شماره18. صص 159-137.
اُدن، روژه (1384) «به سوی نشانه شناسی کاربردی فیلم»، ترجمه فرهاد ساسانی، فصلنامه فرهنگستان هنر، شماره 16. صص125-112.
استفورد، گی و استفورد، روی (1389) «بازنمایی رسانه‌ای»، ترجمه زهره رجبی، بازیابی از آرشیو سایت تحقیقات و مطالعات همشهری: www.hamshahritraining.ir/news-3217.aspx
اکوانی، سید حمدالله (1391) «زبان و هویت در میدان رسانه ای غرب: ایران به مثابه دیگری»، فصلنامه مطالعات ملی، شماره 51. صص52-29.
امینیان، بهادر (1387) «اسلام ستیزی در غرب: دلایل و ویژگی‌ها»، فصلنامه سیاست خارجی، شماره 85. صص122-105.
بارت، رولان (1380) «اسطوره در زمان حاضر»، ترجمه یوسف اباذری، فصلنامه ارغنون، شماره18. صص 135-85.
بیچرانلو، عبدالله (1388) «بازنمایی اسلام و ایران در رسانه‌های غرب»، فصلنامه رسانه، شماره 77. صص 94-79.
بیچرانلو، عبدالله (1389) «تصویر سازی و کلیشه سازی هالیوود از مسلمانان، بازنمایی مسلمانان در سینمای هالیوود»، فصلنامه رسانه، شماره 79. صص 146-115.
خالق پناه، کمال (1387) «نشانه شناسی و تحلیل فیلم: بررسی نشانه شناختی فیلم «لاکپشت ها هم پرواز می کنند»، فصلنامه انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات، شماره 12. صص 183-163.
راودراد، اعظم و سلیمانی، مجید (1389) «بازنمایی گفتمان سنت اسلامی از تجربه دینی در سینمای ایران؛ تحلیل گفتمان فیلم زیر نور ماه»، مجله جهانی رسانه، شماره 10. صص 17-1.
ربیعی، علی و احمدزاده نامور، فرناز (1387) «نظریه بازنمایی رسانه ای و تحلیل افکار عمومی متقابل آمریکایی‌ها و ایرانی‌ها»، فصلنامه دانش سیاسی، شماره 8. صص 62-37.
سلطانی گردفرامرزی، مهدی و بیچرانلو، عبدالله (1391) «بازنمایی مصرف در فیلم‌های سینمایی دوره دفاع مقدس»، فصلنامه مطالعات فرهنگ ارتباطات، شماره 49. صص 120-77.
عبداللهیان، حمید و حسنی، حسین (1388) «کاربرد رویکرد رولان بارت برای تحلیل نشانه‌شناختی بازنمایی گفتمان ایرانی - اسلامی در آگهی‌های تجاری تلویزیونی در ایران»، فصلنامه علوم اجتماعی، شماره 47. صص 159-125.
فیسک، جان (1388) درآمدی بر مطالعات ارتباطی، ترجمه مهدی غبرایی، تهران: دفتر مطالعات و توسعه رسانه‌ها.
کوثری، مسعود (1387) «نشانه شناسی رسانه‌های جمعی»، فصلنامه رسانه، شماره 73. صص 56-31.
گیویان، عبدالله و سروی زرگر، محمد (1388) «بازنمایی ایران در سینمای هالیوود»، فصلنامه تحقیقات فرهنگی، شماره 8. صص 177-147.
مرادی، علیرضا و زمانی، طوبی و کاظمی، علی (1391) «سینما و تفاوت: بررسی نشانه شناختی فیلم عروس آتش»، فصلنامه مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، شماره4. صص 153-131.
موحدی، محمد باقر و حیدری، حسین. (1390). بازنمایی دین در سینمای ایران: تحلیل محتوای کیفی فیلم سینمایی «طلا و مس». فصلنامه دین و رسانه، 4، صص89-69.
مهدی‌زاده، سید محمد (1387) رسانه و بازنمایی، تهران: دفتر مطالعات و توسعه رسانه‌ها.
میرفخرایی، تژا (1390) «روش تحلیل اسطوره‌های رسانه‌ای»، بازیابی از آرشیو سایت تحقیقات و مطالعات همشهری: http://hamshahritraining.ir/news-3412.aspx.
میلنر، اندرو (1392) درآمدی بر نظریۀ فرهنگی معاصر، ترجمه جمال محمدی، تهران: ققنوس.
هال، استوارت (1393) معنا، فرهنگ و زندگی اجتماعی، ترجمه احمد گل محمدی، تهران: نی.
ویکی پدیا فارسی (2013). www.fa.wikipedia.org بازیابی از: en.wikipedia. (2013). Referral: August 2013 : www.wikipedia.org
Hall, Stuart. (1997). The Work of Representation, In Cultural Representation and Signifying Practice, Sage Publication.
