نوع مقاله : علمی ترویجی
نویسندگان
1 دکتری جامعه شناسی دانشگاه مازندران
2 دانشجوی دانشگاه تهران
چکیده
شاید بتوان گفت که یکی از نشانه‌های مهم زمانه کنونی در قرن بیست و یکم، افزایش رو به رشد پوپولیسم در ابعاد مختلف است، پیروزی‌های پوپولیست‌ها در انتخابات کشورهای مختلف، موید این گزاره است. اما پوپولیسم چیست؟ و پوپولیست کیست؟ پوپولیسم از سنخ مفاهیم پرچالشی است که هر چند، بسیار مهم هستند اما تعریفی واحد و مورد توافق از آنها وجود ندارد.
در مقاله حاضر از دوگانه «پوپولیسم راست» و «پوپولیسم چپ» و تعریف و تفاوت‌های آنها سخن گفته می‌شود. پوپولیسم راستی که درونمایه آن، ملی‌گرایی، مهاجرت‌ستیزی، دشمنی با احزاب حاکم، سیاستمداران و فساد آنان است و دارای هفت شاخص «انتقاد از نخبگان و تکیه بر شعور متعارف»، «نمایندگی کامل از مردم مقدس»، «اهمیت رهبر و بی‌اهمیتی تشکیلات (جامعه بی‌میانجی)»، «پوپولیسم، زاده دموکراسی اما خطری برای آن»، «غیریت‌ساز بودن پوپولیسم»، «ضد لیبرال‌بودن پوپولیسم» و «نمایندگی اخلاقی و نه سیاسی‌داشتن پوپولیسم» می‌باشد. در ادامه، پوپولیسم چپ با توجه به آثار دو نظریه‌پرداز برجسته آن یعنی ارنستو لاکلائو و شانتال موفه توضیح داده می‌شود که متعهد به روایت مارکسیستی و منتقد هژمونی نئولیبرالیسم است و پوپولیسم را بحران سیاسی لیبرال دموکراسی می‌داند، بنابراین پوپولیسم چپ نه خواستار گسست از دموکراسی لیبرال بلکه به دنبال تحکیم و گسترش دموکراسی در برابر یک مخالف مشترک بنام الیگارشی است که تحت سیطره نئولیبرالیسم بر مردم مسلط شده است، به همین دلیل از «بازگشت به سیاست» یا «بازگشت به مردم» سخن بمیان می‌آورد.
کلیدواژه‌ها
- تاگارت، پل (1385) پوپولیسم، ترجمه حسن مرتضوی، تهران: انتشارات آشتیان
- باقی، عمادالدین (1395) مردم‌ابزاری و شهروند سالاری؛ درآمدی بر پوپولیسم‌شناسی، نشریه دانشجویی آدینه، انجمن فرهنگ و سیاست دانشجویان دانشگاه شیراز
- بوردیو، پیر (1387) گفتارهایی درباره ایستادگی در برابر نئولیبرالیسم، ترجمه علیرضا پلاسید، تهران: نشر اختران
- حسینی، روژین (1398) مارکسیسم در لباس پوپولیسم، مجله سیاست‌نامه، شماره 13، زمستان 1398
- راپلی، جان (1388) جهانی‌شدن و نابرابری، سیر نزولی نولیبرالیسم، ترجمه موسسه موج، تهران: دفتر مطالعات اقتصادی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی
- فراتی، عبدالوهاب (۱۳۹۳) پوپولیسم، تهران: کانون اندیشه جوان
- فیرحی، داوود (۱۳۹۳) پوپولیسم؛ پدیده‌ای مدرن: گفتگو با داوود فیرحی در کتاب پوپولیسم، عبدالوهاب فراتی، تهران: کانون اندیشه جوان
- لاکلائو، ارنستو. ب (1388) چرا بر ساختن یک مردم، وظیفه اصلی سیاست رادیکال است، ترجمه محمد ایزدی، در کتاب در ستایش پوپولیسم؛ دیالوگ ارنستو لاکلائو و اسلاوی ژیژک ترجمه محمد ایزدی و عباس ارض‌پیما، تهران: نشر نو
- لاکلائو، ارنستو. الف (1388) پوپولیسم، چیستی یک نام، ترجمه محمد ایزدی، در کتاب در ستایش پوپولیسم؛ دیالوگ ارنستو لاکلائو و اسلاوی ژیژک ترجمه محمد ایزدی و عباس ارض‌پیما، تهران: نشر نو
- مولر، یان ورنر (۱۳۹۷) پوپولیسم چیست؟ ترجمه بابک واحدی، نشر بیدگل، چاپ دوم
- هاروی، دیوید (1386) تاریخ مختصر نئولیبرالیسم، ترجمه محمود عبدالله زاده، تهران: نشر اختران
- Shils, E (1956) The Torment of secrecy: The Background and consequences of American security policies. Glencoe, Il: Free press.
- Worsley, P. (1969) The concept of populism, in G. Ionescu and E.Gellner (eds) populism: Its Meanings and National characteristics. London: Weidenfeld and Nicolson.
- Ionescu, G. and Gellner, E (1969) Introduction, in G. Ionescu and E.Gellner (eds) populism: Its Meanings and National characteristics. London: Weidenfeld and Nicolson.
- Kornhouser, W. (1959) The politics of Mass society. London: Routledge & Kegan Paul.
- Chantal Mouffe (2018) For a Left Populism, London – New York: Verso.
- Chantal Mouffe (2016) Defence of Left-wing populism, University of Westminster.
- Ernesto Laclau(2005) On Populist Reason, London – New York: Verso.
)