نوع مقاله: علمی ترویجی
نویسندگان
1 دکتری جامعه شناسی دانشگاه مازندران
2 دانشجوی دانشگاه تهران
چکیده
شاید بتوان گفت که یکی از نشانه‌های مهم زمانه کنونی در قرن بیست و یکم، افزایش رو به رشد پوپولیسم در ابعاد مختلف است، پیروزی‌های پوپولیست‌ها در انتخابات کشورهای مختلف، موید این گزاره است. اما پوپولیسم چیست؟ و پوپولیست کیست؟ پوپولیسم از سنخ مفاهیم پرچالشی است که هر چند، بسیار مهم هستند اما تعریفی واحد و مورد توافق از آنها وجود ندارد.
در مقاله حاضر از دوگانه «پوپولیسم راست» و «پوپولیسم چپ» و تعریف و تفاوت‌های آنها سخن گفته می‌شود. پوپولیسم راستی که درونمایه آن، ملی‌گرایی، مهاجرت‌ستیزی، دشمنی با احزاب حاکم، سیاستمداران و فساد آنان است و دارای هفت شاخص «انتقاد از نخبگان و تکیه بر شعور متعارف»، «نمایندگی کامل از مردم مقدس»، «اهمیت رهبر و بی‌اهمیتی تشکیلات (جامعه بی‌میانجی)»، «پوپولیسم، زاده دموکراسی اما خطری برای آن»، «غیریت‌ساز بودن پوپولیسم»، «ضد لیبرال‌بودن پوپولیسم» و «نمایندگی اخلاقی و نه سیاسی‌داشتن پوپولیسم» می‌باشد. در ادامه، پوپولیسم چپ با توجه به آثار دو نظریه‌پرداز برجسته آن یعنی ارنستو لاکلائو و شانتال موفه توضیح داده می‌شود که متعهد به روایت مارکسیستی و منتقد هژمونی نئولیبرالیسم است و پوپولیسم را بحران سیاسی لیبرال دموکراسی می‌داند، بنابراین پوپولیسم چپ نه خواستار گسست از دموکراسی لیبرال بلکه به دنبال تحکیم و گسترش دموکراسی در برابر یک مخالف مشترک بنام الیگارشی است که تحت سیطره نئولیبرالیسم بر مردم مسلط شده است، به همین دلیل از «بازگشت به سیاست» یا «بازگشت به مردم» سخن بمیان می‌آورد.
کلیدواژه‌ها
